waterinfrastructureel erfgoed

Eigenschappen

Voorkeurslabel	waterinfrastructureel erfgoed
Definitie	Onder waterinfrastructureel erfgoed vallen alle monumenten op het gebied van waterwegen, bruggen, kades, havens, sluizen en stuwen.
Publieksvriendelijke toelichting	In het beheergebied van waterschap Hunze en Aa's ligt veel cultuurhistorisch watererfgoed. Soms in het eigendom van het waterschap, soms in eigendom van een stichting. Het gaat om technische en bouwkundige objecten die in het verleden onderdeel zijn geweest van het waterbeheer, zoals sluizen, gemalen en molens. Dit erfgoed is van maatschappelijke waarde. Het geeft de historie en het besef van ons waterbeheer weer.
Synoniem	watererfgoed, waterinfrastructurele erfgoederen, cultuurhistorische waterschapsobjecten, cultuurhistorisch watererfgoed
Toelichting op definitie	Het waterschap heeft tientallen uit de 19e en 20e eeuw stammende eigendommen zoals sluizen, gemalen en molens. Deze objecten zijn, naast hun functie voor het waterbeheer, ook waardevol vanuit cultuurhistorisch oogpunt. Hunze en Aa’s wil zich bij de uitvoering van het waterbeheer actief inzetten voor het behoud van dit watererfgoed. De nadruk ligt daarbijop objecten die een duidelijke functie voor het waterbeheer hebben. Inventarisatie en waardering De monumentenadviesorganisaties in Drenthe en Groningen, Libau en Drents Plateau, hebben alle cultuurhistorische waterschapsobjecten in kaart gebracht. In totaal gaat het om zo’n 60 objecten, waarvan er 17 rijksmonument zijn. Elk object is gewaardeerd en ingedeeld in een categorie hoog, middel of laag. Bij de waardering is onder meer gekeken naar de civieltechnische, cultuurhistorische en beeldbepalende waarden. Bescherming De instandhoudingszorg door het waterschap is gekoppeld aan de categorie-indeling. Als bijvoorbeeld een sluis in de categorie hoog valt, dan betekent dit dat de bestaande beeldkenmerken worden behouden. Als een sluis in de categorie middel valt dan kunnen bestaande beeldkenmerken worden gewijzigd, zonder dat de essentie daarvan wordt aangetast. Objecten in de categorie laag kunnen zonder meer worden aangepast en vernieuwd, bijvoorbeeld door een sluis ook qua uiterlijk te moderniseren. Van historische objecten zonder waterschapsfunctie wordt maximaal één exemplaar in tact gehouden, tenzij het om monumenten gaat. Dat soort objecten wordt altijd beschermd. De zorg van het waterschap gaat overigens niet zover dat objecten - waarvan (historische) onderdelen ontbreken - in hun oorspronkelijke staat worden hersteld. Uiteraard heeft het waterschap oog voor bijzondere objecten die momenteel niet tot het watererfgoed behoren. Dit geldt bijvoorbeeld voor objecten die nog relatief jong zijn maar wel een hoge (potentiële) cultuurhistorische waarde hebben. Het waterschap streeft ernaar ook die waarden zoveel mogelijk in tact te laten. Een waterstaatskundig object is historisch erfgoed als het: • 50 jaar of ouder is • een status heeft als rijks-, provinciaal of gemeentelijk monument of onderdeel is van een beschermd dorpsgezicht • en op basis van de landelijk criteria voor monumentenselectie en met toepassing van de waarderingsmethodiek van Libau/Drents Plateau een waarde heeft. Als een waterschapsobject voldoet aan de criteria voor historisch erfgoed ontvangt het een beschermde status en heeft dit consequenties voor het waterschap én voor de omgeving. Momenteel zijn er ongeveer 70 waterschapsobjecten met een cultuurhistorische waarde aangewezen. Het gaat vooral om sluizen en molens. Uitgangspunt is dat de uiterlijke kenmerken in ieder geval bewaard moeten blijven. De zorg voor cultuurhistorische waarden richt zich op instandhouding van bestaande beeldkenmerken. Waar beeldmerken ontbreken gaat die zorg niet zover dat herstel naar de oorspronkelijke beeldmerken wordt nagestreefd. Uit oogpunt van monumentenzorg is dergelijk herstel cosmetisch en alleen zinvol vanuit bijvoorbeeld educatieve of toeristische waarden. Indien mogelijk behouden we ons cultuurhistorisch erfgoed en steunen we stichtingen en organisaties die dit in stand houden. Als het erfgoed nog een waterschapsfunctie heeft, is de bescherming en instandhouding primair een zaak van het waterschap. De objecten zonder waterschapsfunctie zijn in veel gevallen ondergebracht bij een stichting. Vaak is het waterschap vertegenwoordigd in het stichtingsbestuur, waarbij we ondersteunen in personele en/of financiële zin. Het waterschap betaalt jaarlijks een subsidiebedrag aan diverse molenstichtingen en de museumgemalen ter dekking van hun exploitatielasten. (bron waterbeheerprogramma 2022-2027)
Voorbeeld	https://opendata.hunzeenaas.nl/opendataportaal/srv/metadata/9740d061-f553-4a03-95c6-3ab1ddb54387
Exacte overeenkomst	https://data.cultureelerfgoed.nl/term/id/cht/cd498b6a-9607-4e3e-b1b9-df879f4f5baa
Afbeelding van	Waterinfrastructureel erfgoed, Grote Slapersluis. Waterinfrastructureel erfgoed Restant oude spuisluis Fiemel. Waterinfrastructureel erfgoed Oude Sluis Termunterzijldiep Waterinfrastructureel erfgoed Batjeverlaat Oosterdiep Wildervank
Status	Concept

Relaties

Vertrekpunt	Relatie	Eindpunten
waterinfrastructureel erfgoed	Breder	cultureel erfgoed (Begrip)
waterinfrastructureel erfgoed	Bron van	CHT begrippen (Informatiebron)
waterinfrastructureel erfgoed	Gerelateerd	Erfgoedwet (Begrip) Waterwet (Begrip) kunstwerk (Begrip)

Afgeleide relaties

Vertrekpunt	Relatie	Eindpunt
De Biks (Begrip)	Deel van	waterinfrastructureel erfgoed
De Witte Molen (Begrip)	Deel van	waterinfrastructureel erfgoed
Weddermarke (Begrip)	Deel van	waterinfrastructureel erfgoed
Erfgoedwet (Begrip)	Gerelateerd	waterinfrastructureel erfgoed
cultureel erfgoed (Begrip)	Gerelateerd	waterinfrastructureel erfgoed
weesconstructie (Begrip)	Gerelateerd	waterinfrastructureel erfgoed

Wanneer krijgt een object de status waterinfrastructureel erfgoed bij waterschap Hunze en Aa's?
Er wordt gekeken naar:

• De civieltechnische waarde. De technische complexiteit van het object.
• Cultuurhistorische waarde. Het belang van het object voor het landschap, de geschiedenis en de herkenbaarheid van het onderdeel of het complex.
• Het belang van het gebouw voor de architectuur historie.
• De gaafheid / authenticiteit. De oorspronkelijkheid / gaafheid van het object of onderdelen daarvan.
• De uniciteit / zeldzaamheid. Het weinig voorkomen van het object per provincie.
• De stedenbouwkundige / landschappelijke waarde. De waarde van het object in samenhang met onderdelen die bij het object behoren. Dit kan bijvoorbeeld een sluis- of brugwachterswoning, brug of molen zijn.
• De stedenbouwkundige / landschappelijke waarde. Hoe beeldbepalend het object in een landschappelijke of stedenbouwkundige omgeving is.
• Het object moet minstens 50 jaar oud zijn en bij voorkeur een (voormalig) waterhuiskundig object zijn.

Onder waterinfrastructureel erfgoed vallen alle monumenten op het gebied van waterwegen, bruggen, kades, havens, sluizen en stuwen.

Beschrijving van de generieke kenmerken waarover een object dient te beschikken om te worden geclassificeerd als instantie van een specifiek objecttype.

Een monument of historisch erfgoed is een overblijfsel van kunst, cultuur, architectuur of nijverheid dat van algemeen belang wordt geacht vanwege de historische, volkskundige, artistieke, wetenschappelijke, industrieel-archeologische of andere sociaal-culturele waarde.

Onroerende zaak die deel uitmaakt van cultureel erfgoed.

Het geheel van virtuele en fysieke (aanwijsbare) opdelingen en indelingen van het aardoppervlak.

Een aaneengesloten stuk oppervlaktewater, dat als vaarweg in de Wegwijzer voor de binnenscheepvaart is gedefinieerd.

Civielkundige constructie die doorgang verschaft voor voetgangers, dieren, voertuigen en diensten boven obstakels of tussen twee punten op een hoogte boven de grond.

Een kleine dijk.

Beschoeide of gemetselde oeverstrook, waaraan de schepen kunnen aanleggen.

Een tot ligplaats van schepen geschikt, natuurlijk of gegraven waterbekken aan zee of aan de oever van een rivier of binnenwater, dat beschutting biedt tegen wind en golven.

Een kunstmatige, beweegbare waterkering die de verbinding tussen twee wateren kan afsluiten of openstellen en daartoe van deuren of schuiven is voorzien.

Vaste of beweegbare constructie die dient om het peil bovenstrooms van de constructie te verhogen c.q. te regelen.

Gebied waarvoor geldt dat één organisatie dit beheert.

Het waterschap Hunze en Aa's is een groot waterschap in de Nederlandse provincies Groningen en Drenthe.

Onder waterinfrastructureel erfgoed vallen alle monumenten op het gebied van waterwegen, bruggen, kades, havens, sluizen en stuwen.

Objecten waarover met het eigendomsrecht bezit.

Een overheidsinstantie die in een bepaalde regio in Nederland tot taak heeft de waterhuishouding te regelen. De regio wordt niet bepaald door gemeente- of provinciegrenzen, maar door stroomgebieden.

Door een rechtshandeling in het leven geroepen rechtspersoon, welke geen leden kent en beoogt met behulp van een daartoe bestemd vermogen een in de statuten vermeld doel te verwezenlijken.

Beschrijving van een in een bepaald deel van de zuiveringsinstallatie/kunstwerk gebruikt onderdeel.

Het geheel van onderzoekingen, plannen, technische werken en bestuurlijke maatregelen, dat dient om te komen tot een zo doelmatig mogelijk integraal beheer van het aanwezige grond- en oppervlaktewater.

Van oorsprong door de wind of water aangedreven maalinrichting en dergelijke (niet voor bemaling), dan wel door de de wind aangedreven turbine voor het opwekken van elektriciteit.

Het begrip waarde wordt gebruikt in twee betekenissen: objectief, een getal dat kan worden toegekend aan een eigenschap van een idee, handeling of zaak; subjectief, de beoordeling van een idee, handeling of zaak.

Het weer is de gesteldheid van de atmosfeer op een bepaald ogenblik. Dit in tegenstelling tot het klimaat, dat een gemiddelde is van de verschillende meteorologische metingen over een afgelopen periode van 30 jaar.

Onder waterinfrastructureel erfgoed vallen alle monumenten op het gebied van waterwegen, bruggen, kades, havens, sluizen en stuwen.

Onder waterinfrastructureel erfgoed vallen alle monumenten op het gebied van waterwegen, bruggen, kades, havens, sluizen en stuwen.

Onder waterinfrastructureel erfgoed vallen alle monumenten op het gebied van waterwegen, bruggen, kades, havens, sluizen en stuwen.

Beschrijving van de generieke kenmerken waarover een object dient te beschikken om te worden geclassificeerd als instantie van een specifiek objecttype.

Objecten waarover met het eigendomsrecht bezit.

Het waterschap Hunze en Aa's is een groot waterschap in de Nederlandse provincies Groningen en Drenthe.

Onderzoek waarbij gekeken wordt of en in welke mate bepaalde objecten en/of taxa aanwezig zijn.

Het Drents Plateau is een gebied dat voornamelijk gelegen is in Drenthe, met uitlopers in Groningen en Friesland. Grofweg ligt het tussen de steden Coevorden, Groningen, Steenwijk en Emmen.

Een object is een materieel (tastbaar) iets, veelal bestaand uit vaste, levenloze materie.

Beschermd monument als bedoeld in artikel 1, onder d, van de Monumentenwet 1988.

Een laag is in de lithostratigrafie een onderverdeling van een formatie en wordt door afzetting gevormd (geogenese).

Een massa stilstaand landoppervlaktewater.

Civiele techniek is de toegepaste wetenschap die zich bezighoudt met het ontwerpen, realiseren en onderhouden van objecten die vastzitten in de grond.

Het begrip waarde wordt gebruikt in twee betekenissen: objectief, een getal dat kan worden toegekend aan een eigenschap van een idee, handeling of zaak; subjectief, de beoordeling van een idee, handeling of zaak.

Aanduiding van een verzameling entiteiten met bepaalde gemeenschappelijke kenmerken, zoals vastgelegd in een classificatieschema.

Een groep voorwerpen die een bepaald aantal kenmerken gemeenschappelijk heeft en zich daarin onderscheidt van overeenkomstige groepen. Verzameling mensen of dingen met dezelfde eigenschappen.

Anders maken, anders worden, overgaan op iets anders.

Een beeld van de echte of hypothetische wereld.

Juridische verbintenis uit een overeenkomst tussen een opdrachtgever en een opdrachtnemer, die leidt, of kan leiden, tot de betaling van een geldsom.

Beschrijving van een in een bepaald deel van de zuiveringsinstallatie/kunstwerk gebruikt onderdeel.

Hiërarchische politieke organisatie die gezag uitoefent over een bevolking binnen een bepaald grondgebeid, gelegitimeerd door een vorm van recht, waarvan de naleving wordt afgedwongen met een monopolie op het gebruik van geweld.

Een maar is een (voornamelijk) Groningse naam voor een waterloop. Maren zijn meestal smalle, ondiepe, onregelmatige, soms ook niet-natuurlijke stroompjes (slootjes) die al eeuwenlang door het landschap stromen.

Geconcentreerde uitstroming van kwelwater.

Een monument of historisch erfgoed is een overblijfsel van kunst, cultuur, architectuur of nijverheid dat van algemeen belang wordt geacht vanwege de historische, volkskundige, artistieke, wetenschappelijke, industrieel-archeologische of andere sociaal-culturele waarde.

Een monument of historisch erfgoed is een overblijfsel van kunst, cultuur, architectuur of nijverheid dat van algemeen belang wordt geacht vanwege de historische, volkskundige, artistieke, wetenschappelijke, industrieel-archeologische of andere sociaal-culturele waarde.

Onroerende zaak die deel uitmaakt van cultureel erfgoed.

Een applicatiecomponent dat gericht is op het ondersteunen van eindgebruikers.

Een eigenschap of kenmerk is een verschijnsel dat typisch is voor een bepaalde persoon, voorwerp of zaak.

Een onderwerp met waarvoor een waarde wordt geregistreerd voor beheer en/of toetsing.

Het treffen van maatregelen en het uitvoeren van werkzaamheden die het object aan het gestelde doel doet blijven beantwoorden. Een instandhoudingmaatregel is niet gericht op het verbeteren van de functionele kwaliteit van de infrastructuur.

Cultureel erfgoed is het overgeleverde materiaal en de niet-stoffelijke overleveringen en gebruiken die van belang zijn voor een bepaalde groep mensen. Wat aan cultuur uit vroeger tijd is doorgegeven.

Door een rechtshandeling in het leven geroepen rechtspersoon, welke geen leden kent en beoogt met behulp van een daartoe bestemd vermogen een in de statuten vermeld doel te verwezenlijken.

Organisatorische eenheid voor de uitoefening van een bepaalde functie die niet aan het bestaan en de belangen van een individueel persoon is gebonden en een afgescheiden vermogen met eigen aansprakelijkheid bezit en een eigen bestaan leidt.

Doelgerichte samenbundeling van kennis, vaardigheden en kracht tussen personen die primair middelen en activiteiten aanwendt om te voorzien in de behoefte aan producten en/of diensten in haar omgeving.

Als bescherming duidt men maatregelen aan, die een te beschermen object of persoon voor de gevolgen van een gevaar behoeden.

Grondwater dat op natuurlijke wijze uit het aardoppervlak tevoorschijn komt.

Het systeem dat de in te winnen grootheden levert.

Een bron is de plaats of organisatie waar bepaalde informatie is ontstaan en/of beschikbaar wordt gesteld, of de documenten waarin die informatie is vervat.

Punt van waaruit grondwater wordt onttrokken.

Oorsprong van een emissie.

Geconcentreerde uitstroming van kwelwater.

Een zesjarig programma waarin het waterschap op hoofdlijnen aangeeft wat het ter vervulling van haar taak gaat verrichten.

Obligatoire verbintenisscheppende, meerzijdige rechtshandeling in de vorm van een wilsovereenkomst tussen twee of meer partijen gericht op het in het leven roepen van verbintenissen.

Document dat een tweedimensionale representatie van een object, persoon of situatie is. Toelichting: Een voor de hand liggend voorbeeld is een foto van een persoon. Er zijn evenwel diverse andere soorten van tweedimensionale representaties van objecten.

Onder waterinfrastructureel erfgoed vallen alle monumenten op het gebied van waterwegen, bruggen, kades, havens, sluizen en stuwen.

Een sluis die tot doel heeft een aansluitende vaarweg of haven op diepte te houden, door het opwekken van een plotselinge krachtige waterstroming.

Het Oosterdiep is een kanaal in de provincie Groningen en vormt een onderdeel van de vaarweg Veendam-Stadskanaal-Ter Apel.

Mentale representatie van een soort ding.

De typering van het structurele verband tussen een object van een objecttype en een (ander) object van een ander (of hetzelfde) objecttype.

Een begrip is een entiteit waarmee een bepaalde klasse, een idee of een relatie als object aangeduid kan worden.

Grondwater dat op natuurlijke wijze uit het aardoppervlak tevoorschijn komt.

Het systeem dat de in te winnen grootheden levert.

Een bron is de plaats of organisatie waar bepaalde informatie is ontstaan en/of beschikbaar wordt gesteld, of de documenten waarin die informatie is vervat.

Punt van waaruit grondwater wordt onttrokken.

Oorsprong van een emissie.

In de wiskunde is de afgeleide of het differentiaalquotiënt een maat voor verandering van een functie ten opzichte van verandering van zijn variabelen. Voor een functie in één variabele is de afgeleide de limiet van de verhouding tussen de verandering in de functiewaarde en de verandering in de variabele die daaraan ten grondslag ligt.

De typering van het structurele verband tussen een object van een objecttype en een (ander) object van een ander (of hetzelfde) objecttype.

Een natuurlijk dan wel niet-natuurlijk persoon waarvan de waterbeheerder gegevens bewaart.

Een object is een materieel (tastbaar) iets, veelal bestaand uit vaste, levenloze materie.

Belang in een systeem relevant voor één of meer belanghebbenden.

Het waarneembare deel van de aarde, dat wordt bepaald door de onderlinge samenhang en wederzijdse beïnvloeding van de factoren bodem, reliëf, water, klimaat, flora en fauna, alsmede het menselijk handelen.

Bouwwerk, dat een voor mensen toegankelijke overdekte geheel of gedeeltelijk met wanden omsloten ruimte vormt.

Beschrijving van een complex geheel, en van de principes die van toepassing zijn op de ontwikkeling van het geheel en zijn onderdelen.

De mate waarin de authenticiteit van data aantoonbaar is.

De mate waarin de soortensamenstelling van een vindplaats afwijkt van die van andere vindplaatsen.

Publiekrechtelijke rechtspersoon die bestuurszaken op provinciaal niveau behartigt.

Een kunstmatige, beweegbare waterkering die de verbinding tussen twee wateren kan afsluiten of openstellen en daartoe van deuren of schuiven is voorzien.

Civielkundige constructie die doorgang verschaft voor voetgangers, dieren, voertuigen en diensten boven obstakels of tussen twee punten op een hoogte boven de grond.

Hoeveelheid stof van een systeem dat exact 6,022 140 76 × 1023 elementaire entiteiten bevat, welk getal, uitgedrukt in de eenheid mol-1, de vaste numerieke waarde van de constante van Avogadro NA is en het getal van Avogrado wordt genoemd.

Van oorsprong door de wind of water aangedreven maalinrichting en dergelijke (niet voor bemaling), dan wel door de de wind aangedreven turbine voor het opwekken van elektriciteit.