terp

Eigenschappen

Voorkeurslabel	terp
Definitie	Een terp is een door de mens opgeworpen woon- of vluchtheuvel ter bescherming tegen hoge waterstanden.
Synoniem	terpen, belten, belt, pollen, pol, vliedbergen, vliedberg, werf, wierd, wierde, wierden, woonheuvel, woonheuvels
Toelichting op definitie	(Bron: Kadaster) Heuvel aangelegd tot wijkplaats bij overstroming, vaak permanent bewoond. (bron: Aquo) Heuvel, terp, voor de veiligheid opgeworpen tegen vijandelijke aanvallen of watervloed, om er een sterkte (burcht, donjon) of wijkplaats op te bouwen. (Bron: Haslinghuis) <br/. In het kustgebied stammen de terpen uit de periode vóór de bedijking. De oudste zijn opgeworpen vanaf de 4e eeuw v. Chr. De woonheuvels werden opgeworpen met huisvuil, mest en kwelderzoden. Terpen werden naderhand vaak meermalen verhoogd. De aanvankelijke kleine huisterpen Groeiden soms in de loop van de tijd aaneen tot grote dorpsterpen.De terpen zijn niet alle in dezelfde tijd ontstaan. Nog in de Vroege Middeleeuwen werden nieuwe opgeworpen. Veel terpen zijn periodiek onbewoond geweest. De bewoningshiaten waren vermoedelijk het gevolg van het feit dat in sommige tijdperken de overstromingsfrequentie of -hevigheid relatief groot was. Ook werden sommige terpen in dergelijke tijdperken voorgoed verlaten.De locatie van een terp werd in sterke mate bepaald door de mogelijkheden die ter plaatse aanwezig waren voor agrarische activiteiten. De terpbewoners waren voor hun levensonderhoud voor een belangrijk deel aangewezen op landbouw. De hier gebruikelijke vormen van landbouw richtten zich zowel op de voortbrenging van voedsel- en gebruiksgewassen als op de instandhouding van een veestapel. De hoogteligging en de waterhuishouding waren dus zeer belangrijk voor de keuze van een bewoningslocatie. De akkers lagen het hoogst: op de hogere oeverwallen en kwelderruggen. Ook de randen van de terpen zelf waren in gebruik als akkerland. De weilanden bevonden zich op de lagere delen van de kwelders. De weg rondom een terp wordt een ossenweg genoemd.Een groot aantal terpen is vanaf de negentiende eeuw afgegraven voor de winning van terpaarde.De terpen in het Rivierengebied zijn juist na de bedijking opgeworpen, toen een dijkdoorbraak tot hogere overstromingen leidde dan in het eerdere onbedijkte landschap. In het veengebied zijn terpjes aangelegd om droog te kunnen wonen in een gebied dat van nature erg nat was en bovendien door maaivelddaling steeds natter werd. (Bron: CHT) Een terp is een ter bewoning aangelegde verhoging in het landschap. Het woord terp is een Friese variant van "thorp" (dorp), dat in vele varianten van het Oudgermaans voorkomt (Gotisch: thaurp). Er wordt een kunstmatige heuvel (landvorm) mee aangeduid, die werd opgeworpen om bij hoogwater een droge plek te hebben. In Groningen wordt meestal de benaming wierde gebruikt, in Noord-Holland en het eiland Marken de benaming werf, in Noord-Duitsland de benamingen warft, wurt of wierde en in Denemarken værft, varft of verft. Berendsen (2005) stelt dat het Groningse woord wierde eigenlijk een betere benaming is dan terp, omdat het eerste 'woonheuvel' zou betekenen en het tweede 'dorp' (zie ook de betreffende paragraaf). De etymologie van het woord wierde (dat mogelijk op meerdere woorden teruggaat) is volgens het WNT echter onzeker en zou eerder samenhangen met het woord 'weren' (zich verdedigen). Deze woonheuvels zijn geleidelijk ontstaan nadat bewoners zich in het Fries-Groningse kweldergebied gevestigd hadden vanaf de zesde eeuw voor Christus. Deze door aanslibbing van de zee gevormde vruchtbare gronden, op sommige plaatsen een lage kwelderwal, boden een goede woonplaats. De boeren waren echter door de stijgende zeespiegel gedwongen hun huis en have te redden op terpen, die in omvang en hoogte steeds toenamen.[3][4] Terpen kwamen voor langs de hele Waddenkust van West-Europa; in België, Noord-Nederland, Noord-Duitsland en West-Denemarken. In Groningen en Friesland liggen waarschijnlijk rond de 2000 terpen. Bij een inventarisatie in 1963 werden 587 terpen geteld in Groningen en bij een inventarisatie in 1979 955 in Friesland. Er worden echter nog regelmatig nieuwe terpen ontdekt, waarvan de meeste in de loop der tijd overslibd zijn geraakt. (Bron: Wikipedia)
Voorbeeld	https://waddenland.groningen.nl/zien-doen-beleven-waddenland/natuur/wierdenlandschap
Exacte overeenkomst	https://data.cultureelerfgoed.nl/term/id/cht/35929ee9-fa8f-4ce5-94c7-a982e7727d39, https://aquo.begrippenxl.nl/aquo/nl/page/Id-f401958f-6f2f-4020-ad38-65844100fd88, https://nl.wikipedia.org/wiki/Terp
Afbeelding van	Dwarsdoorsnede van een terp.
Video van
Status	Concept

Relaties

Vertrekpunt	Relatie	Eindpunten
terp	Breder	heuvel (Begrip)
terp	Bron van	Aquo begrippen (Informatiebron) CHT begrippen (Informatiebron)
terp	Gerelateerd	waterkering (Begrip)
terp	Lid van Aquo	hydrologie (Collectie Aquo) planologie (Collectie Aquo)

Afgeleide relaties

Vertrekpunt	Relatie	Eindpunt
vluchtberg (Begrip)	Gerelateerd	terp

Een terp is een door de mens opgeworpen woon- of vluchtheuvel ter bescherming tegen hoge waterstanden.

Beschrijving van de generieke kenmerken waarover een object dient te beschikken om te worden geclassificeerd als instantie van een specifiek objecttype.

Als bescherming duidt men maatregelen aan, die een te beschermen object of persoon voor de gevolgen van een gevaar behoeden.

Een terp is een door de mens opgeworpen woon- of vluchtheuvel ter bescherming tegen hoge waterstanden.

Een terp is een door de mens opgeworpen woon- of vluchtheuvel ter bescherming tegen hoge waterstanden.

Een terp is een door de mens opgeworpen woon- of vluchtheuvel ter bescherming tegen hoge waterstanden.

Een terp is een door de mens opgeworpen woon- of vluchtheuvel ter bescherming tegen hoge waterstanden.

Een terp is een door de mens opgeworpen woon- of vluchtheuvel ter bescherming tegen hoge waterstanden.

Een terp is een door de mens opgeworpen woon- of vluchtheuvel ter bescherming tegen hoge waterstanden.

Een terp is een door de mens opgeworpen woon- of vluchtheuvel ter bescherming tegen hoge waterstanden.

Een terp is een door de mens opgeworpen woon- of vluchtheuvel ter bescherming tegen hoge waterstanden.

Een terp is een door de mens opgeworpen woon- of vluchtheuvel ter bescherming tegen hoge waterstanden.

Een terp is een door de mens opgeworpen woon- of vluchtheuvel ter bescherming tegen hoge waterstanden.

Een terp is een door de mens opgeworpen woon- of vluchtheuvel ter bescherming tegen hoge waterstanden.

Een terp is een door de mens opgeworpen woon- of vluchtheuvel ter bescherming tegen hoge waterstanden.

Een terp is een door de mens opgeworpen woon- of vluchtheuvel ter bescherming tegen hoge waterstanden.

Beschrijving van de generieke kenmerken waarover een object dient te beschikken om te worden geclassificeerd als instantie van een specifiek objecttype.

Grondwater dat op natuurlijke wijze uit het aardoppervlak tevoorschijn komt.

Het systeem dat de in te winnen grootheden levert.

Een bron is de plaats of organisatie waar bepaalde informatie is ontstaan en/of beschikbaar wordt gesteld, of de documenten waarin die informatie is vervat.

Punt van waaruit grondwater wordt onttrokken.

Oorsprong van een emissie.

Van staatswege gehouden openbare registers van onroerende goederen binnen Nederland.

Verhoging van het terrein (heuvel). Min of meer op zichzelf staande sterke verheffing van het aardoppervlak (berg).

Onder water raken van ofwel de begrenzingen van een stroom of een ander oppervlaktewaterlichaam, ofwel van gebieden die normaal niet onder water staan.

Grondwater dat op natuurlijke wijze uit het aardoppervlak tevoorschijn komt.

Het systeem dat de in te winnen grootheden levert.

Een bron is de plaats of organisatie waar bepaalde informatie is ontstaan en/of beschikbaar wordt gesteld, of de documenten waarin die informatie is vervat.

Punt van waaruit grondwater wordt onttrokken.

Oorsprong van een emissie.

Geconcentreerde uitstroming van kwelwater.

Uniforme taal voor het uitwisselen van gegevens binnen de watersector.

Onder water raken van ofwel de begrenzingen van een stroom of een ander oppervlaktewaterlichaam, ofwel van gebieden die normaal niet onder water staan.

Uit delen samenstellen.

In de biologie is een stam (formeel aangeduid met de Latijnse term phylum, in Nederlandse spelling ook wel fylum), een taxonomische rang in een taxonomische hiërarchie, of een taxon in die rang.

Bepaalde tijdsduur.

Mest bestaat over het algemeen uit min of meer verteerde dierlijke uitwerpselen al of niet vermengd met stro. Het wordt gebruikt om de bodem vruchtbaarder te maken.

Tijd in klassieke zin is het verschijnsel dat van een gebeurtenis gezegd kan worden dat deze na of voor een andere gebeurtenis plaatsvindt. Een gebeurtenis vindt plaats op een tijdstip of moment.

Een feit is een gebeurtenis of omstandigheid waarvan de werkelijkheid vaststaat, doordat het ofwel zintuiglijk waargenomen ofwel instrumenteel gemeten kan worden.

Het stijgen van de waterspiegel als gevolg van toenemende rivierafvoer.

Een aan weerszijden afsluitbaar kunstwerk waarin door aanpassing van het waterpeil, schepen van het ene op het andere niveau worden gebracht.

Aanduiding van de geografische plaats van een object.

Een activiteit is een handeling of gebeurtenis uitgevoerd door een natuurverschijnsel of organisme(n).

Beschrijving van een in een bepaald deel van de zuiveringsinstallatie/kunstwerk gebruikt onderdeel.

Landbouw of agricultuur is het geheel van economische activiteiten waarbij de bodem wordt gebruikt voor de productie van planten en dieren, ten behoeve van de menselijke economie. Het kan hierbij gaan om de productie van voedings- en genotsmiddelen, om de productie van veevoeder, van grondstoffen en van siergewassen.

In het algemeen is een vorm hoe een voorwerp zintuiglijk (tast, zicht, enzovoorts) op de mens overkomt, bijvoorbeeld cirkel, vierkant, rechthoek, ovaal, driehoek.

Het treffen van maatregelen en het uitvoeren van werkzaamheden die het object aan het gestelde doel doet blijven beantwoorden. Een instandhoudingmaatregel is niet gericht op het verbeteren van de functionele kwaliteit van de infrastructuur.

De wijze waarop water in een bepaald gebied wordt opgenomen, zich verplaatst, en gebruikt, verbruikt en afgevoerd (enz.) wordt.

Terrein voor de verbouw van gewassen.

Een laag is in de lithostratigrafie een onderverdeling van een formatie en wordt door afzetting gevormd (geogenese).

Terrein voor de verbouw van gewassen.

Terrein begroeid met gras voor het weiden van koeien.

Beschrijving van een in een bepaald deel van de zuiveringsinstallatie/kunstwerk gebruikt onderdeel.

Buitendijks aangeslibd land, dat bij gewone vloed niet meer onderloopt en doorgaans begroeid is.

Buitendijks aangeslibd land, dat bij gewone vloed niet meer onderloopt en doorgaans begroeid is.

Weg met inbegrip van de daarin gelegen kunstwerken en wat verder naar zijn aard daartoe behoort.

Onder water raken van ofwel de begrenzingen van een stroom of een ander oppervlaktewaterlichaam, ofwel van gebieden die normaal niet onder water staan.

Het waarneembare deel van de aarde, dat wordt bepaald door de onderlinge samenhang en wederzijdse beïnvloeding van de factoren bodem, reliëf, water, klimaat, flora en fauna, alsmede het menselijk handelen.

Het geheel van virtuele en fysieke (aanwijsbare) opdelingen en indelingen van het aardoppervlak.

Verhoging van het terrein (heuvel). Min of meer op zichzelf staande sterke verheffing van het aardoppervlak (berg).

Een landvorm of reliëfvorm of terreinvorm is een duidelijk waarneembare vorm van het aardoppervlak. Het is een geomorfologische eenheid die zich onderscheidt van andere landschapselementen door zijn uiterlijke kenmerken en zijn positie binnen het landschap.

Land dat aan alle zijden door water is omringd en geen continent vormt.

Uitgestrekt oppervlak zout water dat het grootste deel van de aarde bedekt.

Oppervlakte van de aarde.

Deel van het gebied van een gemeente, waarop huizen zijn gebouwd, als eenheid beschouwd door die gemeente, voorzien van een naam die kan afwijken van de naam van die gemeente.

De oppervlakte van de zee.

Onderzoek waarbij gekeken wordt of en in welke mate bepaalde objecten en/of taxa aanwezig zijn.

Wikipedia is een online encyclopedie die ernaar streeft inhoud te bieden die vrij herbruikbaar, objectief en verifieerbaar is.

Obligatoire verbintenisscheppende, meerzijdige rechtshandeling in de vorm van een wilsovereenkomst tussen twee of meer partijen gericht op het in het leven roepen van verbintenissen.

Document dat een tweedimensionale representatie van een object, persoon of situatie is. Toelichting: Een voor de hand liggend voorbeeld is een foto van een persoon. Er zijn evenwel diverse andere soorten van tweedimensionale representaties van objecten.

Doorsnede van een waterloop loodrecht op de gemiddelde richting van de stroming.

Mentale representatie van een soort ding.

De typering van het structurele verband tussen een object van een objecttype en een (ander) object van een ander (of hetzelfde) objecttype.

Een begrip is een entiteit waarmee een bepaalde klasse, een idee of een relatie als object aangeduid kan worden.

In de wiskunde is de afgeleide of het differentiaalquotiënt een maat voor verandering van een functie ten opzichte van verandering van zijn variabelen. Voor een functie in één variabele is de afgeleide de limiet van de verhouding tussen de verandering in de functiewaarde en de verandering in de variabele die daaraan ten grondslag ligt.

De typering van het structurele verband tussen een object van een objecttype en een (ander) object van een ander (of hetzelfde) objecttype.

Een natuurlijk dan wel niet-natuurlijk persoon waarvan de waterbeheerder gegevens bewaart.