toxine
Eigenschappen
| Voorkeurslabel | toxine |
|---|---|
| Definitie | Giftige stof. |
| Synoniem | vergif, vergift, gif, giftig, giftige |
| Toelichting op definitie | Stof die, reeds in een relatief kleine hoeveelheid toegediend of ingenomen, de levensfuncties ernstig verstoort of zelfs de dood teweegbrengt. Elk vergif afkomstig van een plant (fytotoxine) of een dier (zoötoxine). (bron: Marechal, P., Gegevenswoordenboek Ecologie, Reaal Uitgevers, Lisse, 1991 / NEN 6599 / Aquo)
Het eerste basisprincipe van de toxicologie is dat vrijwel iedere stof, die in overmaat aanwezig is, schadelijk (en dus niet giftig!) kan zijn. Dosis sola facit venenum (alleen de hoeveelheid maakt het vergif) zei Paracelsus al in de 16e eeuw. De keerzijde hiervan is dat er voor iedere (giftige) stof ook een drempelwaarde te vinden is waarbij het nadelig effect op het organisme aantoonbaar is. De giftigheid van een stof hangt niet alleen af van de drempelwaarde, maar ook van de sterkte van de effecten. Er zijn ook andere factoren, zoals de wijze van opnemen of de aggregatietoestand van de stof (kwikdamp die wordt geïnhaleerd is bijvoorbeeld veel schadelijker dan vloeibaar kwik dat wordt doorgeslikt). Bij zware metalen is de geïoniseerde vorm veel makkelijker opneembaar en dus gevaarlijker dan de elementaire vorm. Soms is de stof zelf niet of weinig giftig, maar metaboliseert het lichaam de stof in een (nog) giftiger stof. Voorbeelden hiervan zijn methanol (wordt omgezet in methanal) en chloroform (wordt omgezet in fosgeen). Vele vergiften worden in heel lage dosering zelfs als geneesmiddel gebruikt. De toxicologie en de farmacologie zijn dan ook nauw verwante wetenschappen. Andere vergiften worden gebruikt als chemisch bestrijdingsmiddel tegen plantenziekten en plagen. Veel van de meest effectieve of gevaarlijkste vergiften zijn de neurotoxinen van biologische oorsprong, vaak als afweermiddel van een organisme tegen het opgegeten of aangevallen worden door andere organismen. Ook zijn er minerale vergiften, zoals kwik- of arseenbevattende ertsen. In de natuur komen veel giftige planten, dieren, en bacteriën voor. Sommige diersoorten gebruiken gif om makkelijker een prooi te kunnen vangen, andere om zich tegen aanvallers (dieren) of tegen vraat (planten) te verdedigen. Giftige dieren hebben niet zelden waarschuwende, felle ('aposematische') kleuren. (bron: Wikipedia) |
| Exacte overeenkomst | https://www.aquo.nl/index.php/Id-a3afdd11-adff-4c57-808e-9da91dd8fbeb, https://nl.wikipedia.org/wiki/Vergif |
| Afbeelding van |  Waarschuwingssymbool voor een giftige stof. |
| Status | Concept |
Relaties
| Vertrekpunt | Relatie | Eindpunten |
|---|---|---|
| toxine | Breder | |
| toxine | Bron van |
|
| toxine | Gerelateerd | |
| toxine | Lid van Aquo |
|
Afgeleide relaties
| Vertrekpunt | Relatie | Eindpunt |
|---|---|---|
| acute toxiciteitstoets (Begrip) | Breder | toxine |
| botulisme (Begrip) | Breder | toxine |
| chronische toxiteit (Begrip) | Breder | toxine |
| cytotoxine (Begrip) | Breder | toxine |
| toxiciteit (Begrip) | Breder | toxine |
| zoötoxine (Begrip) | Breder | toxine |
| letale dosis (Begrip) | Deel van | toxine |
| carcinogeen (Begrip) | Gerelateerd | toxine |
| cytotoxisch (Begrip) | Gerelateerd | toxine |
| ecotoxicologie (Begrip) | Gerelateerd | toxine |
| letale concentratie (Begrip) | Gerelateerd | toxine |
| polychloorbifenyl (Begrip) | Gerelateerd | toxine |
| polychloorbifenyl (Begrip) | Gerelateerd | toxine |
| toxisch (Begrip) | Gerelateerd | toxine |
