waterschap
Eigenschappen
Voorkeurslabel | waterschap |
---|---|
Definitie | Grondgebied onder het bestuur van een waterschap. Doelcorporatie op territoriale grondslag, publiekrechtelijk lichaam tot uitoefening van een taak op waterstaatsgebied (waterkering, waterlozing, verkeer), door de hiertoe bevoegde wetgever (de Kroon, Provinciale Staten) als zodanig opgericht of erkend, en gereglementeerd. |
Synoniem | waterschappen, hoogheemraadschap, hoogheemraadschappen |
Toelichting op definitie | Een waterschap is een op basis van de Waterschapswet ingesteld openbaar lichaam dat in een bepaalde regio in Nederland tot taak heeft de waterhuishouding te regelen.
Ook wordt de term waterschap gebruikt om de regio aan te duiden waarover die instantie zeggenschap heeft. Het gebied wordt deels bepaald door gemeente- of provinciegrenzen, maar vooral door stroomgebieden of afwateringsgebieden in een bepaalde regio. Zes waterschappen in Utrecht, Zuid- en Noord-Holland dragen de naam hoogheemraadschap in plaats van waterschap. Per 17 mei 2018 zijn er 21 waterschappen in Nederland, in 1950 waren dat er nog ongeveer 2600. Waterschappen behoren tot de oudste instituties van het Nederlandse staatsbestel. Met de Grote Ontginning (10e eeuw) werd het Hollandse landschap in cultuur gebracht. Door het inklinken van de bodem werd het noodzakelijk om polders en afwatering in te richten. Vanaf de 13e eeuw gingen lokale polderbesturen samenwerken, wat uiteindelijk leidde tot het hoogheemraadschap. Het eerste officiële waterschap was het Hoogheemraadschap van Rijnland, dat in 1255 werd ingesteld door graaf Willem II van Holland. Het Hoogheemraadschap van Schieland dateert van 1273 en dat van Delfland van 1289. Graaf Floris bepaalde in de 13e eeuw dat zijn afgevaardigde in Rijnland dijkgraaf zou heten. Die titel werd later algemeen overgenomen. Waterschappen vormen de basis van het poldermodel: van oudsher hebben waterschappen de taak namens de bewoners van een bepaald gebied de waterhuishouding te regelen. In polders is dat in eerste instantie de zorg voor de waterstand. Weliswaar hebben gemalen vrijwel overal de taak van de windmolen overgenomen, maar nog altijd blijft het land niet vanzelf droog. Het buiten houden van water en het afvoeren van overtollig water is van oudsher een algemeen belang, waarbij polderbewoners genoodzaakt waren samen te werken. Uit die noodzakelijke samenwerking zijn de waterschappen ontstaan. Zij nemen ook in de Nederlandse rechtsgeschiedenis een bijzondere plaats in. In de grondwet van 1848 is de taak van waterbeheer bij de waterschappen neergelegd. Dit onder andere om te voorkomen dat gemeenten wateroverlast op hun eigen gebied voorkomen door maatregelen die de overlast naar buurgemeenten verplaatsten. Bestuur Een waterschap wordt ingesteld of opgeheven bij een besluit van de Provinciale Staten. Bij interprovinciale waterschappen is een gemeenschappelijk besluit van alle betrokken Provinciale Staten nodig. Het besluit maakt meestal deel uit van het door de Provinciale Staten vastgestelde reglement van het waterschap. Binnen de kaders van de Waterschapswet wordt in dit reglement de inrichting van het bestuur geregeld. Elk waterschap heeft een gekozen algemeen bestuur en een dagelijks bestuur, beide voorgezeten door een dijkgraaf of watergraaf (indien er geen belangrijke dijken binnen de waterschapsgrenzen liggen). Het algemeen bestuur bestaat uit vertegenwoordigers van categorieën belanghebbenden: eigenaren van grond (de ingelanden), pachters van grond, eigenaren van gebouwen (tot 2008), bedrijven en sinds 1992 ook alle bewoners (de ingezetenen). De leden van het algemeen bestuur worden ook wel hoofdingelanden genoemd. Aan bepaalde belanghebbenden (bijvoorbeeld milieuorganisaties) kan de bevoegdheid worden toegekend leden te benoemen. Het algemeen bestuur kiest uit haar leden een aantal heemraden (soms hoogheemraden of gezworenen genoemd) om zitting te nemen in het dagelijks bestuur. Dit college van dijkgraaf en heemraden is te vergelijken met het college van burgemeester en wethouders bij een gemeente, al is een waterschapsbestuur monistisch terwijl een gemeentebestuur inmiddels dualistisch functioneert. De dijkgraaf is voorzitter van zowel het algemeen als het dagelijks bestuur en wordt door de Kroon benoemd voor een periode van zes jaar. Het algemeen bestuur wordt gekozen voor een periode van vier jaar door middel van de waterschapsverkiezingen. Daarbij werd tot 2004 niet op partijen gestemd maar op individuele personen. Bij de waterschapsverkiezingen in november 2008 werd onder de nieuwe Waterschapswet voor het eerst een lijstenstelsel gehanteerd. Anders dan bij de andere verkiezingen (Rijk, provincie, gemeente, Europa) gingen kiezers voor deze verkiezingen niet naar een stembureau, maar werd per post gestemd. Er is veel discussie over de vorm van verkiezen van de waterschapsbesturen (zie verderop). De bestuurlijke en financiële structuur van het waterschap is van oorsprong vastgesteld volgens het beginsel (trits) belang-betaling-zeggenschap. Volgens dit beginsel wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende categorieën belanghebbenden. In het gebied van het waterschap bevinden zich categorieën die meer belang hebben bij de taken van het waterschap dan andere categorieën. Verwacht kan worden dat een akkerbouwer meer afhankelijk is van het waterpeil dan iemand die alleen in het gebied van het waterschap woont, maar daar geen eigen huis of land bezit. Volgens het beginsel belang-betaling-zeggenschap betaalt een categorie die een verhoudingsgewijs groter belang bij de taken van het waterschap heeft ook een groter bedrag aan het waterschap. Deze hogere betaling leidt op zijn beurt weer tot een grotere zeggenschap in het waterschapsbestuur. Dus hoe groter het belang, hoe groter de betaling en ook hoe groter de zeggenschap. Het afgelopen decennium, zeker met de invoering van de Waterschapswet in 2006, is dit principe belang-betaling-zeggenschap losgelaten en dragen de inwoners en bedrijven in het stedelijk gebied (veruit) het grootste deel van de lasten. De invoering van de categorie ingezetenen in het algemeen bestuur past bij deze ontwikkeling: de lasten van het waterschap zijn verhoudingsgewijs vooral sterk op het stedelijk gebied (ingezetenen, woningbezitters, bedrijven) komen te liggen. Dat laat onverlet dat de besturen nog altijd relatief veel agrarische vertegenwoordigers hebben, mede omdat veel agrarische vertegenwoordigers in de categorie ingezetenen zitting hebben. De Nederlandse water- en hoogheemraadschappen zijn verenigd in een koepelorganisatie, de Unie van Waterschappen. Taken. De volgende taken worden tot de taken van waterschappen gerekend: de waterkeringszorg, het waterkwantiteitsbeheer en het waterkwaliteitsbeheer. Daarnaast kunnen om redenen van doelmatigheid ook andere taken aan het waterschap worden toevertrouwd. Voorbeelden daarvan zijn wegenbeheer en vaarwegenbeheer. Dit zijn taken die in principe algemene democratische overheidslichamen zoals gemeenten of provincies toebehoren. Reden hiervoor is dat in zeer sterke mate ‘bovenwaterschappelijke belangen’ bij deze taak zijn betrokken. Op het gebied van wegen gaat het wel om de wegen en fietspaden buiten de bebouwde kom. Over het algemeen lopen deze wegen door polders en afgelegen gebieden. Ook zorgt het waterschap bij deze wegen voor onderhoud van de wegen, maar ook van de bermen langs de wegen. In de twintigste eeuw bestonden er zelfs waterschappen die alleen wegbeheer als hun taak hadden. Deze werden wel wegwaterschappen of wegschappen genoemd. Het ging meestal om wegen die vooral een lokaal belang hadden. Op het beleidsterrein van het waterschap kan het algemeen bestuur algemeen verbindende voorschriften vaststellen, zoals verordeningen en 'keuren'. Sommige besluiten behoeven de goedkeuring van de provincie (voorafgaand toezicht), ook kunnen reeds genomen besluiten onder bepaalde omstandigheden door de provincie worden geschorst of vernietigd (toezicht achteraf). Waterschappen worden ingesteld of opgeheven bij provinciale verordening. Doelcorporatie op territoriale grondslag, publiekrechtelijk lichaam tot uitoefening van een taak op waterstaatsgebied (waterkering, waterlozing, verkeer), door de hiertoe bevoegde wetgever (de Kroon, Provinciale Staten) als zodanig opgericht of erkend, en gereglementeerd. (bron: Informatiemodel Water) Openbaar lichaam dat de waterstaatkundige verzorging van een bepaald gebied ten doel heeft (bron: Waterschapswet) Overheidsorgaan dat verantwoordelijk is voor de kwaliteit en de hoogte van het oppervlakte- en grondwater in een bepaald gebied. (bron: CBS Begrippen) Regionaal gebied onder het bestuur van een overheidsinstantie waterschap die tot taak heeft de waterhuishouding in dit gebied te regelen. (bron: Informatiemodel Grootschalige topografie) |
Exacte overeenkomst | https://www.aquo.nl/index.php/Id-e5a6eb42-50d5-407b-82b1-39644b7cf136, http://www.aquolex.nl/html5/?id=30283&type=term, https://nl.wikipedia.org/wiki/Waterschap_(Nederland), http://www.rws.nl/abdl#DEF-4318 |
Afbeelding van | ![]() De 21 waterschappen in Nederland, situatie 2019 |
Video van |
Relaties
Vertrekpunt | Relatie | Eindpunten |
---|---|---|
waterschap | Breder |
|
waterschap | Bron van |
|
waterschap | Lid van Aquo |
|
Afgeleide relaties
Vertrekpunt | Relatie | Eindpunt |
---|---|---|
beheersgebied (Begrip) | Breder | waterschap |
hoogheemraadschap (Begrip) | Breder | waterschap |
waterschap Hunze en Aa's (Begrip) | Breder | waterschap |
algemeen bestuur van het waterschap (Begrip) | Deel van | waterschap |
Algemene bepalingen regelgeving, wet en verordening (Begrip) | Gerelateerd | waterschap |
Datastromen (Begrip) | Gerelateerd | waterschap |
Gegevensknooppunt Waterschappen (Begrip) | Gerelateerd | waterschap |
Het Waterschapshuis (Begrip) | Gerelateerd | waterschap |
NCS (Begrip) | Gerelateerd | waterschap |
Unie van Waterschappen (Begrip) | Gerelateerd | waterschap |
Waterwet (Begrip) | Gerelateerd | waterschap |
ingeland (Begrip) | Gerelateerd | waterschap |
keur (Begrip) | Gerelateerd | waterschap |
toezicht (Begrip) | Gerelateerd | waterschap |
waterschapshuis (Begrip) | Gerelateerd | waterschap |
waterschapsomslag (Begrip) | Gerelateerd | waterschap |
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/4/4a/Het_verhaal_van_de_waterschappen.webm/Het_verhaal_van_de_waterschappen.webm.480p.vp9.webm
Het verhaal van de waterschappen.